SDHK-nr: 42412

Svenskt Diplomatariums huvudkartotek över medeltidsbreven

Datering
1498  november  11
Utfärdandeort
Rom 
Innehåll

(Penitentiarians) regens Julianus, biskop i Bertinoro, hänvisar en supplik till (sakhörare) Dominicus de Jacobatiis för kontroll och ger i uppdrag åt biskopen i Åbo att förklara Stefan Petersson, präst i Åbo stift, oskyldig till mord, inte irregulär utan tillåten att tjänstgöra, förutsatt att följande uppgifter stämmer: När Stefan var vikarie eller kaplan åt kyrkoherden i Tuulos / Tulois, Olof Magnusson, lade Olof en dag märke till att öl hade stulits från källaren. Olof informerade Stefan om detta och bad honom undersöka saken. Stefan erinrade sig att han hade sett Katarina, fru till Olofs tjänare Peter, bära ut ett kärl med öl från källaren, och berättade detta för Olof. När Katarinas man Peter fick veta detta bestämde han sig för att så split mellan Olof och Stefan. En söndag vid vesper frågade Stefan efter Olof och fick beskedet av hushållerskan att han hade gått till sängs. Stefan fann detta märkligt, men bad om något att dricka innan han själv gick och lade sig. Då dök Olof upp, gav hushållerskan en örfil och sa till Stefan: ”Vad gör du? Jag ska skåla dig till en ond tid!” Sedan försökte han angripa Stefan med ett svärd som han tog från en ung tjänare, Henrik (Erik?). Stefan, som inte var beväpnad, försökte fly, men Olof och tjänaren följde efter honom. Stefan bad om nåd och tog tag i svärdets spets och blev allvarligt sårad. Som sista utväg tog Stefan tag i en liten kniv och slog Olof med den i vänster sida. Dagen därpå dog Olof. Stefan försökte sedan komma undan tjänaren Peter, som slog honom i ryggen och huvudet med sitt svärd, och slog honom på axeln med kniven. Peter dog av skadan.

Språk

latin

Källor
  • Medeltida regest/notis: ASV, Penitenzieria Ap., Reg. Matrim. et Div., vol. 47, fol. 439r-440r
  • Fotokopia: Sv. Dipl.
Brevtext

Stephanus Petri presbyter Aboensis diocesis exponit, quod, cum ipse alias substitutus seu capellanus cuiusdam Olavi Magni etiam presbyteri vicecurati parrochialis ecclesie de Tuula dicte diocesis existeret, quadam die prelibatus Olavus suum sellarium intrans ibidemque suam servisiam furatam seu depredatam fore videns prefato Stephano seu capellano talia verba aut similia dixit “Nunc meum sellarium intravi et ibi lagenas, quas credebam servisie fore plenas, vacuas inveni. Quapropter tibi supplico, ut inquires de fraude et deceptione sic michi facta”. Dictusque Stephanus audiens huiusmodi verba a magistro suo recordatus quandam mulierem nomine Katherinam uxorem cuiusdam Petri predicti Olavi familiaris in prefato sellario quoddam vas servisie plenum deferentem seu portantem reperisse. Idem Stephanus orator prefato Olavo dictam Catherinam vas plenum sic portantem reperisse nuntiavit. Maritus vero dicte mulieris intelligens prefatum Stephanum aliqua verba correctionis causa sue uxori dixisse egre ferens inter Olavum et Stephanum prefatos zizaniam sive discordiam seminare proposuit, prout de facto fecit ipso Stephano absente et ignorante. Una autem die dominica facto prandio dictus Stephanus cameram exivit et reversus hora vesperorum dixit cuidam ancille seu clavigere domus: “Ubi est Olavus?” Que respondit: “Dictus intravit lectum suum.” Dixitque dictus Stephanus prefate ancille: “Miror, qualiter isto tempore tam rite intrat lectum, quia non adhuc legit vesperas nec cenam fecit.” Dixit orator ancille: “Da michi paululum bibere, et similiter intrabo lectum.” Que quidem ancilla confestim eidem Stephano potum attulit. Superveniens autem dictus Olavus, nescitur quo animo ductus, prefate ancille alapam dedit prefatoque Stephano talia verba dixit: “Quid facis? Tibi propinabo in malam horam!” Et ex illa hora arripiens gladium de manu cuiusdam iuvenis Henrici etiam eiusdem Olavi familiaris prefatum Stephanum invadere voluit. Dictusque Stephanus furorem prefati Olavi cupiens evitare a quantum potuit manibus vacuis auffugit. Prefatus autem Olavus cum suo famulo eundem Stephanum evaginatis gladiis insequentes animo, ut creditur, interficiendi. Ipso Stephano multis et duris percussionibus se vulnerantes conspiciente et nullo modo eorundem manus nec mortis periculum alias evadere [non] posse humiliter et benigne eisdem supplicatur sub hac vel simili verborum forma: “Per passionem Domini nostri Iesu Christi parcatis michi!” Deinde dictus Olavus gladium ante ventrem dicti oratoris presentavit eum interficere volens. Dictusque orator cuspitem gladii altera ipsius manu cepit, que ex ictu graviter lesa remansit. Videns autem orator se graviter lesum fore extracto quodam parvo cultello dictum Olavum, cum alias evadere non posset, in latere sinistro percussit. Ex qua percussione, ut Domino placuit, die sequenti diem clausit extremum. Postmodum dictus orator furorem dicti Petri eiusdem Olavi familiaris evadere desideravit. Prefatusque Petrus ipsum oratorem dorsotenus percutiens et, ne orator fugere posset, prohibens necnon eundem oratorem suo gladio in capite percutere voluit. Dictus orator ictum gladii cum baculo sustulit et huiusmodi ictum evasit dictumque Petrum etiam cum eodem cutello vim vi repellendo ab illo sicut a primo videlicet Olavo eius patrono et se defendendo in scapulam percussit et vulneravit. Ex quo vulnere, sicut Altissimo placuit, ad statum ab humanis decessit. Cum autem idem exponens in morte Olavi et Petri alias, quam ut premittitur, culpabilis non fuerit sed de ea ab intimis doluerit, prout dolet de presenti, cupiatque in omnibus suis ordinibus etiam in altaris <ministerio> ministrare, a nonnullis tamen simplicibus et iurisignaris ac ipsius exponentis forsan emulis asseritur premissorum occasione ipsum homicidiorum reatum incurrisse ac irregularitatis maculam sive inhabilitatis notam contraxisse et propterea in suis ordinibus ministrare ac obtenta per eum forsan et sibi in futurum conferenda beneficia ecclesiastica recipere et retinere non posse. Ad ora igitur talium etc. obstruenda supplicat etc., quatenus ipsum propter premissa nullum homicidii reatum incurrisse nullamque irregularitatis maculam sive inhabilitatis notam contraxisse sed premissis non obstantibus in suis ordinibus – etiam in altaris ministerio – ministrare et beneficia huiusmodi retinere posse declarari mandare dignemini in forma. Fiat ut infra. Iulianus episcopus Brictonoriensis regens. Videat eam dominus Dominicus de Iacobatiis. Iulianus. Committatur ordinario, ut vocatis vocandis constito de assertis et, quod mortem aliter vitare non valuisset, declaret, ut petitur.

Extratext

I marg.: Anno domini Alexandri pape vi; Rome apud Sanctum Petrum; Rome iii Idus Novembris; Aboensis diocesis

Tryckt
Litteratur och kommentar

APS Poen.; se tryck för textkritiska noteringar och detaljer kring suppleringar m.m.

Senast ändrad

2015-06-05



Kommentera post/rapportera fel