SDHK-nr: 1514

Svenskt Diplomatariums huvudkartotek över medeltidsbreven

Datering
1291  april  19*
Utfärdandeort
Frösshammar 
Innehåll

Anund Haraldsson upprättar sitt testamente; bl.a. skänker han på vissa villkor till Julita kloster, där han väljer sin gravplats invid sina föräldrar, gårdar, mark och kvarnar i Veckla, Vik, Åby, Krämplinge(?) och Torshälla, till kyrkan i Strängnäs sina gårdar Ramshammar och ”ødystæ” (Östa?) samt mark i Viby, till biskop Anund i Strängnäs diverse lösöre, till kyrkan i Västerås 3 mark silver och 1/2 öresland i Millingby till förmån för kaniken Håkans prebenda där, till olika kloster i Sverige diverse penningsummor och till ett antal privatpersoner gårdar, mark och lösören m.m., bl.a. till västeråsborgaren Skule en gård i Råby med gods i Kumla, till Sigge Östensson 3 öresland i ”skynændæakyr”, till sin systerson Holmger (Ulfsson) sitt svärd och den häst han fått av Sune ”talgby” samt till Fröbjörn från Viby 1 häst värd 10 mark penningar etc. Till testamentsexekutorer utser han biskop Anund i Strängnäs och herr Lars (Bengtsson) Boberg. Sigillanter är utfärdaren, hans hustru Ingeborg, Lars Bengtsson Boberg, västeråskaniken Håkan, gardianen i Arboga kloster och utfärdarens kaplan Olof.

Språk

latin

Källor
  • Original: Or. perg. Riksarkivet (SE/RA/0101) bilder
  • Medeltida regest/notis: ref. i vid. 1451-01-01 (SDHK nr 25814)
  • Eftermedeltida avskrifter: Peringskiöld: E 29: Test. A, E 33 (reg.)
Brevtext

Jn nomine patris & filij & spiritus sanctj amen. Anno. domini .M°. CC°. nonagesimo. primo. terciodecimo kalendas maj. Ego anundus haralz sun licet corpore debilis mente tamen sanus senciens me in extremis laborare saluti anime mee volens prouidere testamentum meum condo in hunc modum, Monasterio de saba vbi juxsta parentes meos sepulturam eligo lego hec bona Curiam meam in Weclum, et dimidiam Marcam terre in Wik, & curiam meam aby cum molandino ibidem, et curiam meam in cremplinghe, cum bonis omnibus mobilibus & immobilibus in predictis curiis contentis, et molandina superiora in thorsharghe cum fundo ac agello ibidem. cum molaribus nouis eadem emtis et expensis restauracioni necessariis eorundem, De predictis autem bonis volo quod fiat vna solenniis pitancia singulis annis conuentui ibidem residuum autem fructuum eiusdem vsibus eo abundancioribus perpetuo deseruiat, nulla facultate predictis monachis relicta, bona prenominata ab hac ordinacione aliquo alienacionis genere distraendi, Ac dextrarium meum cum totali armatura mea, Jnsuper cappellam meam cum singulis ornamentis, videlicet cum pallis, calice deaurato, casula, cappa, antependio, de balddechino, Dalmatica, subtile, de purpura dupla, ad vnum altare ibidem in honore beati iohannis ewangeliste erigendum, in quo volo tres missa singulis septimanis, vnam pro defunctis, aliam de sancto iohanne ewangelista, terciam de domina, in perpetuum celebrari Jtem ad fundandam vnam canoniam in ecclesia strengenensi sibi confero curiam meam ramshamar, cum duabus sollidatis terre in vicina willa viby, ac curiam meam ødystæ, cum singulis bonis ad eas pertinentibus mobilibus & immobilibus, si iure presentacionis ac vice retento dominum olauum rectorem ecclesie thumboherradh fidelissimum ac dilectissimum cappellanum meum instituere infra octauam beatorum apostolorum petri & pauli dominus strengenensis dignum duxerit in eadem, sin autem solam curiam in ramshamar predicte ecclesie confero, Curia ødystæ ad eredes meos deuoluta, Jtem venerabili patri domino anundo dei gracia strengenensi episcopo lego vas meum argenteum deauratum cum pede et cooperculum eiusdem, et palefredem meum meliorem, Jta tamen quod me reddat quietatum super decimis ecclesie strengenensi quas in westerrek mutuo recepi, Jtem pro redempcione crucis assumte pro viginti quatuor marchis examinati argenti curiam meam hærnæm obbligo, infra duorum annorum spacium persoluende, relicum precium eiusdem curie cum curia mea skyldæby cum attinencia sua videlicet thormunzstæ bolstad, ac curia mea mældrungæ ordino pro quadraginta marchis vsualis monete geraddo boghulth ciui lybicensi, ac debitis quibuscumque, preter debita ciuium arosiensium ac pro legatis piis locis soluendis infrascriptis, Ecclesie arosiensi lego tres marchas argenti, ac dimidiam horam terre in mydlyngæby ad prebendam domini haquini canonici ibidem, fratribus predicatoribus ibidem tres marcas argenti. fratribus de argbughæ tres marchas argenti, ac vnam lagenam butiri, duos thynones siliginis, vnum tentorium, vnam nauem, Monasterio fothø tres marchas argenti, fratribus strengenensibus tres marchas argenti, Fratribus minoribus de stukholmh tres marchas argenti, Domuj sancte clare tres marchas argenti, Deinde cuilibet domuj religiosorum in regno swecie constitute vnam marcham argenti, jn supradictis tribus marchis vsualis monete compotatis pro vna marcha argenti, Jtem cuilibet ecclesie in qua mansionem habeo vnam sollidatam terre, et curato eiusdem vnam waccam, Jtem skuloni ciuj arosiensi assigno curiam meam in raby cum predio in cumblum pro debito suo jta quod recipiat quamlibet sollidatam pro quatuor marchis denariorum, sin autem curia ad eredes meos redeat et ipsi debitum persoluant, Jtem curiam meam byrghæ assigno ceteris mercatoribus arosie pro debitis eorundem, si infra annum non fuerint persoluta, Jtem predilecte vxori mee ingeborghi pro cambio curiarum suarum næuistæ, skyddæby fyellastatha, assignaui frøshamar cum attinenciis locanæs, et molandino, cum predio sudræ ædrænæs, ambas curias in asby, Curiam in danarø, cum singulis attinenciis earundem, Jnsuper curiam borustæ pro tercia sibi debita de prediis per me emtis, Expensas que sunt in sudæby, et frøshamar, ordino ad exsequias tricesimi mihi faciendas, Expensas vero in rydø ad solemniores exsequias meas cum primo oportunitas affuerit preparandas, Predictas autem curias et expensas in eis contentas dictis solemnitatibus ad aptandas, donec consumate fuerint predilecte vxoris mee regimini committo dispensandas, cum cooadiutorio dilectorum filiorum meorum domini laurencij bobyrgh, et domini røricij byrgis sun. Jnsuper famulo meo petro skyelghæ racione cambii assigno curiam meam hemysbyrghum cum singulis ibidem contentis, ac pratum in lydæbolstat pro curia sua malbyrghæ prius sibi pro seruicio suo collata, quam curiam cura predio in vtnæs assigno ad soluendum illis quibus pro prediis teneor mutuatis, Jtem siggoni østani filio confero ob seruicium suum laudabile tres horas terre in skynændæakyr, et vnam horam terre in aspo, Jtem domino olauo Cappellano meo si alias sibi non fuerit prouisum lego viginti marchas den. et ambulatorem quem de ipso emi, Jtem holmgero nepoti meo gladium meum, et equum quem de swnone talgby recepi Jtem byrgero rüz ”vnam falleram et vnum eqvum griseam qui est in curia rydø, Jtem sunoni plattan opidum in quo habitat, et in salastum duos sollidos terre, cum dimidio solido in Wadby. Jtem dementi duos solidos terre, vbi domino laurencio bobyrgh visum fuerit, Jtem holmmæ ciui sictoniensi supra debitum anticum quod sibi teneor pro interesse diutine carencie confero tres marchas den. et dimidiam lestam annone, Jtem ffrøbyrno de viby vnum equum valentem decem marchas den, Jtem domino petro sacerdoti meo, Olauo cellerario, Erico coquo, laurencio coquo, Cristiarno, eluaro, Joseph. Wlfoni drifæræ, cæmppæ, cuilibet eorum vnum equum, Jtem quinque thynones farine distribuendos pauperibus rusticis in parochia sæterboherdhe Et, alios quinque distribuendos in parochia wæstærmo, Jtem quidquid de campo iuxsta asby occupaui restituo ad vsus cummones circumiacencium villarum quemadmodum habebatur quando in asby rustici habitabant, ffructibus tamen nunc exstantibus ad vsus eredum meorum colligendis, Premissorum autem exsecutores instito svi gracia venerabilem patrem Dominum anundum episcopum strengenensem, ac dilectum filium Dominum laurencium bobyrgh. Dans eis plenam et liberam facultatem de predictis omnibus disponendi ad predictorum equidem euidenciam presentes scribi feci, et sigillo meo, et dilecte vxoris mee ac illorum qui hiis interfuerunt sigillis videlicet domini laurencii bobyrgh. Domini haquini canonici arosiensis gardiani domus argburgensis, ac domini olaui capellani mei, feci communiri. actum Frøshamar. anno et die supradictis.

Sigill

Sigillen 1-7, något skadade, finnas dels å röda, dels gröna trådar. -- 6 av 7 bevarade (mer eller mindre skadade: Nr 1: Anund Haraldssons (Sv. sig. III:47), nr 2: Ingeborg Olofsdotters (Sv. sig. III:138), nr 3: Lars Bengtsson Bobergs (Sv. sig. III:68), nr 4: Rörik Birgerssons (Sv. sig. III:78), nr 5: kaniken Håkans i Västerås (Sv. sig. II:111), nr 6: gardianens i Arboga kloster (Sv. sig. II:68); för sigillritningar, jfr Geneal. 37, pag. 58.

Tryckt
Litteratur och kommentar

Jfr SDHK nr 25814.

Stensland, Julita klosters godspolitik (1945), s. 26.

Om Holmger Ulfsson, se ÄSF I, s. 108. Om Anund Haraldsson, hustrun Ingeborg och Lars Bengtsson Boberg, se ÄSF I, s. 24 ff., s. 186, s. 318.

Angående ett 1700-talsdokument rörande det medeltida Torshällas belägenhet se Fornvännen 1999:3, s. 161 ff.

Senast ändrad

2022-05-18


*Datumkommentar:  feldaterat 12910409 i DS 1041



    Kommentera post/rapportera fel