SDHK-nr: 1160

Svenskt Diplomatariums huvudkartotek över medeltidsbreven

Datering
1281 utan dag
 
Innehåll

Biskop Brynolf (Algotsson) i Skara offentliggör stadgar, som kung Magnus på förekommen anledning och i samråd med biskopens kapitel utfärdat rörande erläggande av tionden av olika slag samt böter till biskopen vid misshandel, dråp, helgdagsbrott och äktenskapsbrott.

Utfärdaren och hans kapitel beseglar.

Språk

svenska

Källor
  • Medeltida avskrifter: B 59:41, KB; B 10:103, KB
  • Eftermedeltida avskrifter: Peringskiöld: E 35 (e. B 10)
Brevtext

Bryniuluær(1) mæd guð naðum skara biscupær Sændir alium þem mannum ær. þættæ bref se guðs quædiu oc faðurlicæ blæscent.(2) þæt skulu allir mæn uitæ at um þa missæmiu ær røres mællum lecmanna oc clærkæ i varu biscupsdøme iuir kirkiunnær frælsi at(3) min hærræ conong magnus mæd uærs capituli raði. skipaði. þæssæ leð. þær(4) iuir1. þæn(5) korn tiunde(6) oc af aldrahanda fryct ær vægzs(7) ok af quic fæ. skal fullilicæ utgiæræs. Vitis þæt nocor(8) man at han sitær quar vm allæn tindæn(9) annættuæggiæ biscupsins(10) ællær præstins. ællær kirkiunnar. allær. spitalsins væri sic mæd siu næmdæ mannum. fals han at þy. þæ bøte saksokiæn(11) saxtan ørtoghær oc ut tindæn.(12) æn nocor(l3) vitis at han haldær atær. nocon lot af tindanum. annættuæggiæ af biscupsins allær.(14) prestins. allær.(14) kirkiunær. allær.(14) spitalsins(l5) allær. prouæstærgift. allær. falucopogs skiæppu.(l6) þa uari sic mæd sic oc(17) sinum næstæ grannæ oc sinum næmdærmanni fals han at þy. þa bøte sacsokiænum atta ørtoghær oc þæt mæd af tiundanum ær han atær hælt.(l8) Ok þæssæ samu uærn(19) vndir standum uir væræ gildæ um aldræhandæ tiundæ vtæn þæn loten fatøkræ mannæ ær bøndir skulu inni haldæ oc vaslum(20) mannum giuæ. Ær oc sva at ingin loter af alium tindænum ær ut guldin firi pascha aftan. þæ giældi alium saksiokionum(21) enæ saxtanørtoghær oc ut allan tindan.2. Vm houoð tindæ ær sua skipæt. at huilkin man sum(22) æruir æftir faður sin allær moðor. helt bo.(23) han skal giæræ hovoð tindæ æftir driðiu(24) sæd.(25) æruæ mangir samæn et helt bo. oc uiliæ bo samæn þa sati vm þry ær(26) ok giæri. þa hovoð tindæ. uil nokor(27) þerræ bort faræ innæn þem þrim arum. þa giæri houoð tindæ. þaghær ær skiptis af(28) sinum penninggum. vilia þær(29) allir skiliæs at. þa giæri fir æn skiptis hovoð tindæ. sua vngær sum gamal. utæn mø giæri igh fyr æn(30) giftis.(3l) Æruir. man løskæ pænninggæ.(1) þa giæri houoð tindæ. þaghær *) ær han æruir. ok eigh optari af þem **) panniggum.(2) utan kirkiæ uighis æptir þæt tiu ar. Oc f æt undirstandum uir mæð þem mannum sum(3) iorð eghændæ æru oc eigh(4) mæð lanbom sum uið þænnæ tindæ haldæs eigh firi kirkiu vigsl. Quinman skal eigh houoð tindæ(5) fyr æn hun giptis(6) oc carman eigh fyr æn ær fæmtan ara gamal. Far maþær sic laghlicæ cono þær skulu giæræ houoð tindæ aftir þriðiu sæð. af þém pænniggum.(7) ær þær þa hauæ. Ærvæ þær aftir faður ællær.(7) moðor. þa luki sua houoð tindæ. sum fyr ær sagt.3. Huilkin mæn(8) sum sarghær man(9) ællær. dræpær i(10) þæmmæ samfunþum. I skarum vm skiærðorsdag(11) um præsta møt.(12) um varra fru føðslu dag. allær i falukøpungi. um botulfs mæssu. ællær pancrasz mæssu. ællær. i sködwe um ælinær(l3) mæssu. ællær a rættum kirkiu uæg. huat þæt ær hældær i hemfærð allær. bort færð. allær. a f æn dag ær kirkinæ(14) ær uigð a(l5) i kirkiu by. þa bøte biscupi. X. markær. Huar sum sargher ællær. dræpær i kirkiugærði af folsco sinni. bøte biscopi. III. markær. Giær han f æt i kirkiu bøte biscupi. IX. markær oc uærði aldrigh inlændær fyr æn biscupær bidær firi hanum ok æptir þæt. þæ(l6) bøte æn biscupi. XX. markær. Oc(l6) þæssæ bøn oc bot(17) uilium vir at giømes i þæssum tuem næstu fallum.4. Vm fa mæn ær hælghæ daghæ brytæ ær sua skipæt at huar sum(l8) byargs vm paska dag ællær hælghæ fors dagh. pikisdaghæ dagh. iulædægh. attundæ dagh. tolftæ dag. nokon varræ fru dag. nocon apostlæ(19) mæssu dag. mið sumærs dagh. sancta laurinszær(20) dag. sanctæ michiæs(21) dag halldræhælghunnæ(22) dag. þa bøte atta ørtoghær biscupi af þæt myntt ær. þa gangær.5. Syndær giftær madær mæð løskre kono bøte biscupi. XII. øre. Syndær giftær man mæð annærs mans cono bøte byscupi. IX. markær. Firi frænscimæ spiæl mællum syskinæ. ællær. systrungæ. bøte(23). IX. markær. mællum þriðiæ mans ællær. fiarðæ. bøte. XII. øre. Hvær sum syndær amot natturrinni. bøte biscupi, IX. markær.6. Mæð(24) canuncæ. raði. uilium uir fastæ giæræ. þæssæ skipilsi ok mæð þem frælslec ær kirkiæn(25) hafði firi os. oc(26) þær til ær uart insighli ok uærs capituli insiglli fore þættæ bref sat.(27) Actum anno domini. M°. CC°. LXXX°. primo.

Tryckt
Litteratur och kommentar

Inledningsraderna citerade i Loccenius, Lexicon juris.

Se Nilsson, Göran B., Nytt ljus över Yngre Västgötalagen. Den bestickande teorin om en medeltida lagstiftningsprocess (2012), s. 72-75; Hielp Maria. En bok om biskop Brynolf Gerlaksson, red. J. Hagberg (2005), s. 16.

Senast ändrad

2016-12-05



Kommentera post/rapportera fel