SDHK-nr: 42194

Svenskt Diplomatariums huvudkartotek över medeltidsbreven

Datering
1470  januari  22
Utfärdandeort
Rom 
Innehåll

(Penitentiarians) regens Johannes, biskop i Savona, hänvisar en supplik till auditor Anthonius de Grassis för kontroll och ger i uppdrag åt biskopen i Strängnäs att förklara Johan Eriksson, präst i Strängnäs stift, oskyldig till mord, inte irregulär utan tillåten att tjänstgöra, under förutsättning att de uppgifter som lämnats är riktiga: När Johan var kaplan åt Nils, kyrkohede i Trosa, skadades hans arm av en armborstpil avlossad av gördelmakaren Peter, som med tre medbrottslingar legat i bakhåll för honom efter ett bråk. Johan rapporterade detta till stiftsbiskopen. När Peter fick höra det nekade han till anklagelserna. Sex månader senare tog Peter med en av sina medbrottslingar till Johans hus för att döda honom. Han hade öppet sagt till trovärdiga personer i Strängnäs ”Antingen bär jag prästen död till Rom, eller så bär han mig”. Hos Johan krävde han att bli mottagen som gäst, men Johan beordrade sina tjänare att inte släppa in honom. Peter bröt sig in, skadade en kvinnlig tjänare och började hota Johan, som med en lans i handen kom ut och bad Peter lämna huset. I stället slog Peter Johan flera gånger med sitt svärd medan medbrottslingen höll fast prästen för att hindra honom från att göra motstånd. Men Johan kom loss och slog lekmannen på armen och huvudet med lansen i självförsvar. En tjänare spände sin båge och skadade lekmannen med en pil och tilfogade fyra eller fem slag med sitt svärd. Lekmannen, som först fallit, kom på fötter, medan Johan försökte hålla tillbaka sin tjänare för att skydda lekmannen, och tog sig till ett grannhus där han tillbringade natten. Dagen därpå red han hela vägen till staden, där han berättade för åtskilliga människor att han flera gånger trillat av hästen på vägen. Man anser att det var på grund av dessa skador han senare dog.

Språk

latin

Källor
  • Medeltida regest/notis: ASV, Penitenzieria Ap., Reg. Matrim. et Div., vol. 18, fol. 92r-v
  • Fotokopia: Sv. Dipl.
Brevtext

Iohannes Erici presbyter Strengnensis diocesis exponit, quod, cum ipse olim cappellanus cuiusdam domini Nicolai rectoris parrochialis ecclesie in Trosa dicte diocesis esset, et quidam Petrus baltearius laicus etiam dicte diocesis occasione quarundam iniuriarum verbalium hincinde prehabitarum et irrogatarum eundem exponentem assumptis aliis tribus complicibus seu consociis suis cum balistis in certo loco spectavit ipsumque exponentem ibidem venientem cum quadam sagita in brachium vulneravit. Postquam violentia et iniuria dictus exponens eundem laicum coram suo ordinario accusavit. Quod cum ad notitiam dicti laici pervenisset, dictum exponentem publice diffidavit. Cum itaque annus cum dimidio lapsus esset, idem laicus cum quodam alio suo socio animo et intentione eundem exponentem interficiendi, prout in civitate Strengnensi coram fidedignis personis publice professus fuit talibus utens verbis: “Aut ego illum presbyterum portabo mortuum ad Romam aut ipse me portabit”. Et deinde in domum dicti exponentis venit et se in hospitem recipi postulavit. Quem cum prefatus exponens cognovisset inimicitiarumque memor, ne ipsum intromitteret, familie inhibuit et cameram suam, in qua dormire consueverat, intravit. Laicus vero familia resistente violenter curiam dicti presbyteri intravit et quandam famulam gladio percussit et continuo dictum exponentem insequens supradictarum iniuriarum materias replicari et resuscitari cepit. Exponens autem tumultum et planctum mulieris audiens aprehensa lancea cameram exivit et dictum laicum, ut de domo recederet, ferosius monere incepit. Laicus vero huiusmodi monitione contempta contra dictum exponentem se convertit et evaginato gladio dicto exponenti plures ictus dabat; socius vero dicti laici ipsum exponentem, ne se deffenderet, per brachium apprehendit. Ipse vero exponens videns sibi mortis periculum imminere se a manibus illius, per quem tenebatur, eripuit et vim vi reppellendo, cum aliter evadere non poterat, eundem laicum cum lancea in brachio et capite percussit; ceciditque ipse laicus in capite vulneratus. Supervenitque quidam alius de familia cum archo tenso et dictum laicum iacentem cum sagita in brachio vulneravit quattuor vel quinque ictus cum gladio superaddens. Exponens tamen, ne ipse familiaris dictum laicum percuteret, furiosius inhibuit et laicum iacentem a verberibus sua lancea tuebatur. Deinde dictus laicus surgens in domum propinquam abiit et ibidem nocte illa moram traxit. Die vero sequente usque ad civitatem Strengenensem equitans coram pluribus confessus fuit se pluries in itinere de equo cecidisse, ex quibus percussionibus, ut verius creditur, ex casibus et incuria dicti laici ipse laicus tandem mortus fuit; de cuius morte doluit et dolet de presenti. A nonnullis tamen simplicibus etc. asseritur ipsum premissorum occasione homicidii reatum incurrisse et irregularitatis sive inhabilitatis notam contraxisse et propterea in suis ordinibus ministrare non posse. Ad ora igitur talium etc. obstruenda supplicatur etc., quatenus ipsum premissorum occasione nullum homicidii reatum incurrisse nullamque irregularitatis maculam sive inhabilitatis notam contraxisse sed in suis ordinibus libere et licite ministrare posse declarari mandare dignemini in forma. Fiat ut infra. Iohannes episcopus Saonensis regens etc. Videat eam dominus Anthonius de Grassis. Philippus. Comittatur ordinario et, si vocatis vocandis sibi constiterit, quod exponens vim vi reppellendo et se deffendendo aliter fugere seu mortem evadere non valens percusserit, ut prefertur, nec alias, quam ut premittitur, in mortem prefati laici consenserit et de aliis expositis, declaret, ut petitur.

Extratext

I marg.: Rome apud Sanctum Petrum anno sexto (scil. pape Pauli II); Rome xi Kalendas Februarii; Serengoniensis vel Strigoniensis (d.v.s. Strengnensis) diocesis

Tryckt
Litteratur och kommentar

APS Poen.; se tryck för textkritiska noteringar och detaljer kring suppleringar m.m.

Senast ändrad

2015-06-05



Kommentera post/rapportera fel