SDHK-nr: 202

Svenskt Diplomatariums huvudkartotek över medeltidsbreven

Datering
1164  augusti  5*
Utfärdandeort
Sens? 
Innehåll

Påven Alexander III förlänar Stefan pallium och ärkebiskopsvärdighet över Sverige och biskoparna i Skara, Linköping, Strängnäs och Västerås med Uppsala som ärkebiskopssäte samt föreskriver att ärkebiskopen i Lund skall vara primas och inviga honom och hans efterträdare i ämbetet.

Språk

latin

Källor
  • Medeltida avskrifter: A 8, f. 108v, RA 0201
  • Eftermedeltida avskrifter: Peringskiöld: Bull. I (e. A 8); Örnhielm: Bull. I p. 75 (e. A 8)
Brevtext

Institucio metropolitane sedis in Vpsalia temporibus Stephani archiepiscopi. ALEXANDER episcopus seruus seruorum dej venerabili fratri Stephano eiusque successoribus canonice substituendis. J N P P M.Licet omnes discipuli eandem ligandi atque soluendi acceperint a domino potestatem licet vnus verus & singularis magister Christus omnibus iniunxisset predicare ewangelium omni creature, quedam tamen inter eos habita est discrecio dignitatis, & dominicarum ouium curam que omnibus equaliter imminebat, beatus petrus quadam speciali prerogatiua suscepit, dicente ad eum domino, petre amas me pasce oues meas Qui eciam inter omnes apostolos principatus nomen optinuit. & de fratrum confirmacione singulare a domino preceptum accepit. vt in hoc peculiariter posteritati daretur intelligi quod quamuis multos ad regimen ecclesie contingeret ordinari vnus tamen solummodo suppreme dignitatis locum fastigiumque teneret. & in omnibus potestate iudicandi & gubernandi honore presiderat vnde & secundum hanc formam in ecclesia distinctio seruata est dignitatum. & sicut in humano corpore pro varietate officiorum diuersa ordinata sunt membra, ita in structura ecclesie ad diuersa ministeria exhibenda diuerse persone in diuersis sunt ordinibus constitute, aliis enim ad singularum ecclesiarum aliis autem ad ((singularum)) urbium disposicionem, ac regimen ordinatis, constitutj sunt in singulis prouinciis alii quorum prima inter fratres sentencia habeatur & ad quorum examen subiectarum personarum questiones & negocia referantur Super omnes autem romanus pontifex, tamquam noë in archa primum locum noscitur optinere, qui ex collato sibi desuper in apostolorum principe priuilegio de vniuersorum causis iudicat ac disponit. & per vniuersum orbem ecclesie filios in christiane fidej firmitate non desinit confirmare talem se curans iugiter exhibere. qui vocem dominicam mereatur audire, qua dicitur, et tu aliquando conuersus confirma fratres tuos hoc nimirum consideracionis intuitu prouocati & tibi frater in christo karissime cum ad nostram presenciam accessisses iuxta quod a predecessoribus nostris ab anteactis temporibus dispositum fuerat ac statutum sed non dum execucione operis ad impletum precibus et interuentu karissimi filii nostri caroli illustris regis sweorum et gothorum, episcoporum quoque & vlfy ducis regni illius pallium, pontificalis scilicet officii plenitudinem duximus indulgendum Et ne de cetero prouincie swecie metropolitani possit cura deesse, commissam gubernacioni tue vpsaliam vrbem eiusdem prouincie perpetuam metropolim ordinauimus et scarensem lincopensem strengenensem & arusiensem episcopatus ei tamquam sue metropoli perpetuis temporibus constituimus subiacere & eorundem locorum episcopos tam presentes quam futuros sicut metropolitanis suis tam tibi quam tuis successoribus obedire Statuimus autem vt sicut tu de concessione et mandato nostro consecracionis munus a venerabili fratre nostro lundensi archiepiscopo suscepisti ita et successores tui. ab eo & a successoribus suis consecracionem debeant absque vlla contradictione recipere & tamquam proprio primati obedienciam & reuerenciam exhibere Porro concesso tibi pallio pontificalis scilicet officii ((plenitudine)) infra ecclesiam tuam ad sacra tantum missarum sollempnia per vniuersam prouinciam tuam hiis solummodo diebus uti fraternitas tua debebit qui inferius leguntur inscripti natiuitate domini epyphania cena domini resurrectione ascencione pentecostes in sollempnitatibus beate dej genitricis semper virginis marie natalicio beatorum apostolorum petri et pauli In inuencione exaltacione sancte crucis natalicio sancte iohannis baptiste In festo beati iohannis ewangeliste commemoracione omnium sanctorum in consecracionibus ecclesiarum vel episcoporum benedictionibus abbatum ordinacionibus presbyterorum jn die dedicacionis ecclesie tue ac festo sancti laurencij & anniuersario tue consecracionis die, decernimus ergo vt nulli omnino homini liceat vpsalensem ecclesiam temere perturbare aut eius possessiones auferre vel ablatas retinere. minuere. seu quibuslibet vexacionibus fatigare sed omnia integra & illibata seruentur eorum pro quorum gubernacione & sustentacione concessa sunt vsibus omnimodis profutura, salua sedis apostolice auctoritate et lundensis episcopi debita iusticia & reuerencia Si qua igitur in futurum ecclesiastica secularisve persona hanc nostre constitucionis paginam sciens, contra eam temere venire temptauerit secundo tercioue commonita si non reatum suum condigna satisfactione correxerit potestatis honoris que sui dignitate careat, reamque se diuino iudicio existere de perpetrata iniquitate cognoscat & a sacratissimo corpore ac sanguine dej & domini redemptoris nostri iesu christi aliena fiat atque in extremo examine districte vlcioni subiaceat cunctis autem eidem loco sua iura seruantibus, sit pax domini nostri iesu christi quatenus & hic fructum bone actionis percipiant & apud districtum iudicem premia eterna pacis inueniant amen.

Tryckt
    DS 49 se pdf av tryck
    ST I:1 nr 43
    H. Hjärne, Medeltidens statsskick (1895), s. 280-83
    Schefferus, Breve Chronicon de Archiepiscopis (1674), s. 45-9
    Dipl. Dan. I:2, nr 153
Tryckt regest
    Jaffé, Regesta pontificum Romanorum... , nr 11047 i andra upplagan (ed. S. Löwenfeld)
Översättning
    (till danska) Danmarks Riges Breve I:2, nr 153; (till finska) Historian Aitta, XXI (1989), s. 23
Litteratur och kommentar

För dateringen se ST I:1, s. 82 not 1.

Se Winroth i Ny väg till medeltidsbreven (2002), s. 91-92.

Se C. Lovén Historieskrivning vid Uppsala domkyrka under högmedeltiden (2012), s. 46, not 74.

Senast ändrad

2022-03-07


*Datumkommentar:  dateringen supplerad; se litt. o. komm.



    Kommentera post/rapportera fel